کمک به فقیر

حضرت شیخ اکبر سیدی محیی الدین بن عربی می‌فرمایند‌:

امنح أخاک الفقیر منحة ما قدرت علیها فإن أجرها العظیم.

به برادر (دینی) فقیرت به اندازه‌ای که قدرت بر آن داری ببخش. همانا اجر این کار بسیار زیاد است. 

ایمان غیر صحیح

حضرت شیخ اکبر محیی الدین بن عربی در رساله‌ی شریفه‌ی «لا یعول علیه» می‌فرمایند:

«کل ایمان بحکم مشروع تجد فی نفسک ترجیح خلافه لایعول علیه»

بر ایمان به حکمی که در دین است در حالی که در درونت خلاف آن حکم را بهتر می‌دانی اعتماد و تکیه‌ای نمی‌باشد.

وارادت بر قلب سالک

شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی  در رساله‌ی عرشیه‌ی «لا یعول علیه» می‌فرمایند: 

الوارد عند انحراف المزاج لا یعول علیه و إن کان صحیحا فإن الصحة فیه أمر عارضی نادر.

بر آنچه که در زمان انحراف مزاج وارد بر قلب سالک می‌شود و مشاهده می‌نماید اعتماد و تکیه‌ای نیست اگر چه که (در مواردی نیز) صحیح باشد، چرا که صحت واردات در چنین حالتی عارضی و نادر است.

صمت غیر صحیح

شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی  در رساله‌ی عرشیه‌ی «لا یعول علیه» می‌فرمایند: 

من صمت بلسانه و تکلم بالإشارة، فصمته لا یعول علیه .

هر کس که زبان خود را از کلام حفظ نموده و صمت داشته باشد ولی با اشاره کردن صحبت نماید، بر صمت چنین شخصی اعتمادی نیست و قابل تکیه نمی‌باشد.

شعب ایمان (قسمت اوّل)

حضرت شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی در سفارشی در کتاب شریف وصایا برخی شعب ایمان را ذکر می‌فرمایند که به علت طولانی بودن در چند قسمت تقدیم می‌گردد :

1_ شهادت به توحید و رسالت

2_ نماز

3_ زکات

4_ روزه

5_ حج

6_ جهاد

7_ وضو

8_ غسل جنابت

9_ غسل جمعه

10_ صبر

11_ شکر

12_ ورع و پرهیزکاری

13_ حیاء

14_ امان

15_ نصیحت و خیرخواهی

16_ اطاعت از اولی الأمر

17_ ذکر و یاد خدا

18_ اذیت نرساندن به غیر

19_ ادای أمانت

20_ یاری نمودن مظلوم

ذکر برای چشم زخم

شیخ اکبر محیی الدین بن عربی در رساله ی عرشیه ی «الوصایا» می‌فرمایند:

روینا عن علی بن أبی طالب رضی الله عنه أنه قال: أوصانی رسول الله فقال: یا علی أمان لک من شر کل عائن أن تقول: «ما شاء الله کان و ما لم یشأ لم یکن، أشهد أنّ الله علی کل شیء قدیر و أنّ الله قد أحاط بکل شیء علما و أحصی کل شیء عددا و لا حول و لا قوة إلابالله».

از جناب علی بن أبی طالب علیه السلام روایت شده که پیامبر به ایشان سفارشاتی را فرموده‌اند از آن جمله اینکه: ای علی برای در امان ماندن از شر چشم بد و کسی که چشم زخم می‌زند (و اصطلاحا چشمش شور است) این را بگو: 

«ما شاء الله کان و ما لم یشأ لم یکن ، أشهد أنّ الله علی کل شیء قدیر و أنّ الله قد أحاط بکل شیء علما و أحصی کل شیء عددا و لا حول و لا قوة إلا بالله».

«هر چه که خداوند خواسته است محقق شده و آنچه را نخواسته محقق نشده. من شهادت می‌دهم که خداوند بر هر چیزی توانا است و بر هر چیزی علم و احاطه دارد. به شماره هر چیز در عالم به خوبی آگاه است و هیچ نیرو و توانی نیست جز اینکه  از نیرو و توان خداوند است».

نکته ای بسیار مهم در سلوک الی الله (ریاضت)

برزخ البرازخ معلم توحید حضرت شیخ اکبر

سیدی محیی الدین بن عربی

سلام الله علیه 

می فرمایند:

«علیک بالریاضه . . . فإن الانسان إذا تقدم فتحه قبل ریاضته فلن یجی ء منه رجل أبدا إلا فی حکم النادر» 

«بر تو باد به ریاضت اگر برای انسان قبل از ریاضت فتح باب حاصل شود ، چنین شخصی ابدا کامل نمی گردد و به کمال رسیدن چنین شخصی نادر است»

برحذر باش از اینکه . . . (فریب دادن نفس؛ اعتماد بر کرم و حلم خدا با وجود انجام معصیت و استمرار بر آن)

 فریب دادن نفس؛ اعتماد بر کرم و حلم خدا با وجود انجام معصیت و استمرار بر آن

جناب شیخ اکبر در نکته ای بسیار مهم هشداری جدی به افرادی که با وجود انجام گناهان و استمرار بر معاصی به عفو و کرم خدا اعتماد نموده اند می دهند که متوجه باشند که علی رغم اینکه انسان باید در همه حال امید به عفو و رحمت خدا داشته باشند ولی ممکن است شیطان از این استفاده نماید و انسان را فریب دهد و در واقع حلم و عفو خدا حجابی برای انسان گردد .

و ایاک و الإغترار فهو أن تخدعک نفسک لکرم الله تعالی و حلمهمع استمرارک علی معصیته و یخدعک ابلیس لعنه الله علیه بأن یقول لک لولا ذنبک و مخالفتک من أین یظهر کرمه و رحمته و عفوه و مغفرته؟ . . . فلا یغررک هذا الکلام  فقل له أما رحمته و ما ذکرت منه کان صحیح . . . لکن یا ملعون ترید أن تغرنی بکرم الله تعالی .  و من أین أعلم أنی ممن عفی عنه و یغفر له . نعم یلحق کرمه و رحمته و معرفته و عفوه بمن شاء من عباده کما یلحق عقوبته و نقمته بمن شاء من و أنا لا أدری من أین الفریقین . أنا عند فعلی هذا . و لعل الله تعالی کما حرمتنی التوبه من المعصیه هنا، یحرمنی عفوه قبل دخولی النار فینتقم منی .

ألا و ان الذنب یزید الکفر . فلو علمت قطعا آنا ممن یعفی عنه قطعا و لا یوخذ بذنب، ربما اغتررت بکلامک و ذلک حمق منی و جهل . بل کان الواجب أن أبذل جهدی فی طاعه الله شکرا لله تعالی و حیاء منه.

ترجمه: بپرهیز و بر حذر باش از « إغترار » ( فریب خوردن ) و اغترار به این معنی است که نفس تو، تو را فریب دهد به کرم و حلم خدا با وجود اینکه استمرار بر معاصی داری و خدعه کند با تو ابلیس و فریبت دهد به اینکه بگوید : اگر گناه و مخالفت تو نبود پس کرم و رحمت و عفو و مغفرت خدا کجا ظاهر می شد؟ این کلام ابلیس تو را نفریبد . به او بگو . رحمت خدا و آنچه که از رحمت او گفتی صحیح است . . . لکن ای ملعون آیا می خواهی بوسیله ی کرم خدا مرا بفریبی؟

من از کجا بدانم که جزء گروهی هستم که خدا از آنها می گذرد و آنها را می بخشد. بله کرم و رحمت و مغفرت و عفو خداوند شامل هر آن کس از بندگانش که بخواهد می شود همانطوری که عقوبت و نقمت او نیز شامل هر که او بخواهد می شود و من نمی دانم جزء کدام گروهم ( جزء افرادی که بخشش شامل حال آنها می شود و یا جزء گروهی که مورد عقوبت واقع می گردند ) . ( آنچه برای من مشخص و معلوم و یقینی است این است که ) من در گرو و در بند همین عملی هستم که الآن انجام می دهم.

و شاید خدا همانطوری که در دنیا مرا توبه از معصیت محروم ساخت در آخرت نیز مرا از عفو خود محروم سازد و از من انتقام بگیرد.

آگاه باش که همانا گناه بر کفر انسان می افزاید . اگر بالفرض من قطعا و یقینا بدانم که جزء آن گروهی هستم که خداوند از آنها می گذرد و آنها را مورد عفو خود قرار می دهد و مواخذه به گناهان نمی نماید ( باز هم باید دست از معصیت بردارم ) چه بسا به کلام تو فریفته شود و گول تو را خوردن حماقت و جهل است. بلکه آنچه که برمن واجب است این است که تمام تلاش خود را در راه اطاعت خداوند مبذول نمایم تا شکر گذار او باشم و از او حیاء کرده باشم و حرمت او را پاس داشته باشم .

هدیه به ساحت قدسی سرور و مولایمان حضرت شیخ اکبر روحی لتراب مضجعه فداء صلوات 

بر حذر باش از اینکه . . . (اصرار بر گناه)

اصرار بر گناه
إیاک و الإصرار و هو الإقامه علی الذنب بل تب إلی الله فی کل حال و علی إثر کل ذنب.
 بر حذر باش و به شدت از اصرار بر گناه پرهیز نما . منظور از اصرار بر گناه ادامه دادن آن و اقامت کردن بر روی گناه است . در هر حالی و به دنبال هر گناهی توبه و بازگشت بسوی خدای نمای.

لزوم تبعیت از استاد

حضرت شیخ اکبر را رساله ایست با نام «ما لا یعول علیه» که بسیار راه گشا در امر سلوک معنوی است.
دو نکته از این رساله را که در باب لزوم تبعیت از استاد است به عزیزان تقدیم می نماییم :
1ـ کل عمل و ترک لا یکون الشخص فیه تابعا فلا یعول علیه و إن کان أشق من عمل التبعیه.
قال الشبلی فی هذا المقام : کل عمل لا یکون عن أثر فهو هوی النفس.
2ـ کل مجاهده لا تکون علی ید شیخ لا یعول علیها و کذلک کل ریاضه .
و الریاضه تحمل أذی النفس و المجاهده تحمل الأذی البدنی 

ترجمه:
1ـ هر عملی که سالک انجام می دهد و همچنین هر کاری را که ترک می کند و از آن دوری می نماید اگر که در آن عمل و ترک تابع شخصی نباشد ( و به دستور کسی نباشد ) بر آن عمل اعتماد و تکیه ای نیست حتی اگر سخت تر از عملی باشد که بواسطه ی تبعیت انجام می دهد.
جناب شبلی در این رابطه فرموده : هر عملی که در آن پیروی کسی نباشد هوای نفس است .
2ـ هر مجاهده ای و همچنین هر ریاضتی که در محضر شیخ و استاد و به فرمان او نباشد بر آن اعتماد و تکیه ای نیست .
ریاضت آن چیزی است که سختی نفس در آن وجود دارد و مجاهده سختی بدنی و جسمی .
توضیحی از راقم:
سر فرمایش حضرت شیخ به این برمی گردد که اگر شخصی از جانب خود کاری را ولو اینکه کار خیر و سختی نیز باشد انجام دهد در واقع اظاعت نفس خویش را نموده چرا که نفس اوست که به آن عمل فرمان داده و به ذهنش خطور داده است . لذا با این عمل از حیطه  یاطاعت نفس خارج نمی شود و راهی بسوی فنای نفس بر او باز نمی شود . امام اگر شخصی عملی را بواسطه ی اینکه شخصی فرمان داده انجام دهد ولو عمل راحت تری از عملی باشد که نفسش فرمان داده ، چنین عملی باعث خروج او از دایره ی اطاعت نفس می شود . لذا جناب شبلی هم فرمود هر عملی که بدون تبعیت باشد هوای نفس است . و کلا تبعیت و محو در کسی نفس انسان را از بین می برد و سر لزوم استاد هم همین است. البته  باید از شخصی که استاد کامل است اطاعت نماید تا او را به خدا برساند. و اطاعت از شخصی که هوای نفس دارد نفس را قوی تر کرده و هوای نفس را د راو نیز تقویت می نماید . شخص مثل کسی می شود که از او تبعیت دارد.
قابل توجه است که مقصود حضرت شیخ این نیست که چنین عملی دارای ثواب نیست بلکه مقصود این است که این عمل برای هدف نهایی از سلوک کارایی چندانی ندارد . 

تقدیم به روح پر فتوح حضرت شیخ صلوات