مراعات و دقت در افکار و اوقات
از جمله امور مهمه ای که سالک الی الله باید به آن توجه فراوان داشته باشد دقت و مراقبت در افکار و خطورات ذهنیه است چرا که افکار هم جزء اعمال انسان محسوب می شود . نفس انسانی همانند لوح و صفحه ای است که دایم در طول شبانه روز با افکار و اعمال خود او را می نویسد.
بر اساس اصل اصیل « اتحاد عالم و معلوم و عاقل و معقول » نفس انسانی با هر آنچه که در فکر و اندیشه ی او می گذرد اتحاد پیدا می نماید. لذا از اینجا اهمینت فراوان دقت و کنترل در افکار برای سالک واضح می گردد . اگر اندیشه و فکر و خطور بدی در ذهن انسان وجود داشته باشد روح و نفس انسانی همان اندیشه شده است چرا که نفس متحد با چیزهایی می گردد که در ذهن و قلب او وجود دارد .
در واقع پشتوانه ی این دستورالعمل سیدی محیی الدین بن عربی روحی فداه این اصل محکم فلسفی است که در حکمت متعالیه ثابت گردیده است .
جناب عارف قیومی مولوی نیز به این اصل اشاره دارد آنجا که می فرماید:
ای برادر تو همان اندیشه‌ای
ما بقی تو استخوان و ریشه‌ای
گر گلست اندیشهٔ تو گلشنی
ور بود خاری تو هیمهٔ گلخنی
گر گلابی بر سر جیبت زنند
ور تو چون بولی برونت افکنند
خاطر به معنی آنچه که بر قلب انسان می گذرد می باشد .
کنترل افکار فایده ی دیگری نیز دارد و آن این است که غالبا افکار انسان منشا اعمال او می شوند و اگر فکر نا بجایی در ذهن انسان باشد چه بسا کم کم بسوی عمل به آن نیز پیش برود.
از دیگر امور مهم رعایت وقت و هدر ندادن این سرمایه ی بزرگ است که سرور عظیم الشأن جناب حضرت شیخ ما نیز مکررا به این مطلب توجه داده اند .
در ادامه دستوری از حضرت شیخ در این دو مورد از رساله ی شریف ما لابد للمرید تقدیم می گردد:
« و مما لا بد منه : مراعاه الخواطر و الاوقات . بأن تنظر فی الوقت الذی انت فیه و تنظر فیما قال لک من الشرع أن تعمل فتعمل ان کنت فی وقت فرض فأدّه أو ندب فبادر الیه و ان کنت فی وقت مباح فاشغل نفسک بما ندبک الحق الیه من الخیر علی انواعه. و إذا شرعت فی مشروع یعطی قربه لا تحدث نفسک ان تعیش بعده الی عمل آخر . فاجعل ذلک آخر عمل من الدنیا الذی تلقی به ربک فإذا فعلت هذا خلصت و مع الإخلاص یکون القبول.»و از جمله مواردی که سالک را از انجام دادن آن چاره ای نیستمراعات و کنترل افکار و اوقات است . این گونه که زمانی که در آن قرار دادری را مورد نظر قرار بدهی و ببینی که در این وقت شرع چه عملی را برای تو معین نموده است و همان عمل را انجام بده . اگر در وقتی قرار داری که در آن موقع شرع عملی را بر تو واجب نموده و در وقت انجام عمل واجبی قرار داری آن عمل واجب را انجام بده و اگر در وقتی قرار داری که در آن وقت عمل مستحبی وجود دارد به انجام دادن آن مبادرت بورز و اگر در زمانی قرار داری که در آن زمان هیچ کار واجب و مستحبی وجود ندارد و در وقت مباح قرار داری نفس خویش را به انجام کاری مستحب مشغول بدار و به انجام انواع اعمال خیر و نیک مبادرت بورز. و زمانی که شروع به انجام کاری مشروع و خیر که انجام دادن آن موجب نزدیکی به خدا می شود نمودی طوری باش که گویی بعد از این عمل دیگر زنده نیستی تا موفق به انجام عمل دیگری گردی و این آخرین عمل توست . و این عمل را برای خود آخرین عملی قرار بده که در این دنیا فرصت انجام آن را داری و با همین عمل و در حین انجام آن به ملاقات رب و پروردگار خویش می روی اگر اینگونه رفتار نمایی عملت خالص گشته و با اخلاص عمل مقبول می گردد.
هدیه به روح عرشی حضرت شیخ المشایخ محیی الدین بن عربی روحی لتراب مضجعه فداء حمد قرائت گردد.
۳۰
مهر
جناب حضرت شیخ اکبر محیی الدین بن عربی در با هفتاد و یک کتاب مستطاب فتوحات مکیه که در مورد روزه و بیان اسرار آن است می فرمایند: مردمان در لیلة القدر اختلاف دارند - یعنی در زمانش - برخی از آنان قائلند که در تمام سال می‌گردد، و من هم به همین قائلم، زیرا من آن را در شعبان و در ربیع و ماه رمضان دیدم و بیشتر آن را در رمضان و در دهه آخر دیدم و یک‌بار هم در دهه دوم از رمضان در غیر شب وتر و نیز در وتر(شبهای فرد) از آن دیدم، من یقین دارم که آن در سال می گردد یعنی در وتر و شفع (زوج) از ماهی که تو در آن می‌بینی.
۲۶
مهر
جناب حضرت شیخ اکبر أوحدالموحدین محیی الدین بن عربی در کتاب شریف فتوحات مکیه در بحث کتمان اسرار توحید شعری را از حضرت زین العابدین امام علی بن الحسین علیه اسلام نقل می فرمایند:
ایشان می فرمایند: اگر کتمان سر لازم نبود و اسرار توحید برای جمیع مردم قابل درک نبود برای گفتار شخص پسندیده و پاکیزه از دودمان علی بن ابی طالب صلی الله علیه و سلم دیگر معنایی وجود نداشت چرا که ایشان فرموده : یا رب جوهــــــر لو ابوح به لقیل انت ممن یعبد الوثنا و لاستحل رجال مسلمون دمی یرون اقبح ما یاتونه حسنامعنای شعر:چه بسیار از آن علوم جوهریه ی اصلیه را که در من است و اگر به آنها لب بگشایم حتما می گویند من بت پرستم و گروهی از مسلمانان به خاطر این سخنان خون مرا حلال می شمارند و آنها زشت ترین کردار خود را نیک می دانند .
منبع: فتوحات مکیه ج 1 ص 32.
نکته : مجموع این ابیات چهار بیت است که در جلد 7 الغدیر ص 35 و 36 نقل شده است مرحوم فیض کاشانی نیز در مقدمه ی وافی و در کتاب الاصول الاصلیه این ابیات را از آن حضرت نقل کرده حتی جناب غزالی هم در کتاب الاحیاء این ابیات را به حضرت نسبت داده است .دو بیت دیگر عبارت است از : انی لاکتم من علمی جواهره کیلا یری الحق ذو جهل فیفتتنا و قد تقدم فی هذا ابوحسن الی الحسین و اوصی قبله الحسنا
نکته :از این ابیات فهمیده می شود که توحید حقیقی در نظر مردم دقیقا در نقطه ی مقابل آن است و شرک قلمداد می شود . پس اگر موحد حقیقی سخن از توحید حقیقی گوید باید جاهلان توحید او را شرک بدانند و او را کافر و خون او را حلال شمرند و مبارزه با اهل توحید را که زشت ترین کارهاست بهترین کارها بپندارند .
۲۶
مهر
اوحد الموحدین محیی المله و الدین جناب شیخ اکبر سلام الله علیه در فتوحات می فرمایند : هر نمازی که حضور قلب در آن نباشد چون مرده ای است که روح د رآن نیست . اگر نمازی روح نداشته باشد در روز قیامت نمی تواند دست صاحبش را بگیرد . نماز منافق ظاهر ساز دارای چنین وصفی است . در روز قیامت به او گفته می شود : آفریده ی خود را زنده کن و او قادر بر این کار نیست حق تعالی عبادات را صرفا برای اقامه ی صورت ظاهرشان تشریع نکرده بلکه آنها را بخاطر محتوا و مدلولشان قرار داده تا انسان ها به معرفت حق نایل آیند .
۲۶
مهر
بحر معارف الهیه سیدی محیی الدین بن عربی روحی فداه در رساله ی شریف الانوار می فرمایند :
« . . . و فی حال التوکل یحصل لک أربع کرامات هی علامه و أدله علی حصولک فی اول درجه التوکل و هی : طی الارض و المشی علی الماء و اختراق الهواء و الأکل من الکون » .
در حال توکل چهار کرامت برای شخص متوکل حاصل می گردد که این کرامات علامت و دلیل این است که شخص حقیقتا بر اولین درجه ی توکل رسیده است . آن چهار کرامت عبارتند از :
ـ طی الارض
ـ راه رفتن بر روی آب
ـ پاره کردن هوا
ـ اکل از وجود و عالم کون
۲۶
مهر
حضرت شیخ اکبر سیدی محیی الدین بن عربی سلام الله علیه رساله ای به نام « أصناف رجال الله » تالیف فرموده اند که تصاویر نسخه ی خطی آن را ان شاء الله برای دانلود در آینده در اختیار مشتاقان عالم نور و وحدت قرار داده می شود .
در ابتدای این رساله در مورد رجال الله در این طریقت می فرمایند: « و هم فی زمانهم بمنزله الانبیاء فی زمان النبوه العامه » یعنی آن ها به منزله ی انبیاء و در درجات آنها می باشند .
سپس به تبین مطلبی مهم می پردازند که خلاصه ی آن را ذکر می شود :
« آنچه که به وجود رسول الله منقطع گردید و باب آن بسته شد ، نبوت تشریعی است . نبوت تشریعی یعنی اینکه شخصی از جانب خدا شرع و دستورات دینی بیاورد . باب چنین چیزی بسته شده و هیچ شرعی ناسخ احکام و شریعت رسول االله نمی باشد . اما رسیدن به مقام نبی ممکن است و باب آن مسدود نشده است .
سپس روایتی از پیامبر که در آن حضرت فرموده اند که هیچ نبی بعد از من نمی آید را ذکر می فرمایند و می فرمایند که مقصود این است که هیچ نبی که دین جدیدی بیاورد است . متن حدیث این است : ان الرساله و النبوه قد انقطعت فلا رسول بعدی و لا نبی بعدی .
سپس حضرت شیخ برای شاهد فرمایششان می فرمایند : اختلافی در این نیست که جناب عیسی در آخرالزمان ظهور می نمایند و همه می دانند که جناب عیسی نبی و رسول است اما این منافاتی با سخن رسول خدا که فرمود نبی بعد از من نمی آید ندارد چرا که حضرت عیسی اگر چه که بعد از پیامبر اسلام دوباره می آید ولی دین جدیدی غیر از دستورات اسلام ندارد . اگر مقصود پیامبر مطلق بود با آمدن حضرت عیسی منافات داشت » .
به گوشه هایی از متن کتاب و عین عبارات حضرت شیخ اکبر سیدی محیی الدین بن عربی روحی فداه اشاره می شود : . . . فان النبوه التی انقطعت بوجود رسول الله انما هی نبوه التشریع لا مقامها فلا شرع مناسخا لنبوته و مما یزید فی شرعه حکما آخر .
۲۶
مهر