جناب ملا سید صالح موسوی خلخالی از استادش مرحوم حکیم جلوه حکایت می کند که او گفته در زمانی که ملای رومی صاحب مثنوی در سر تربت شیخ مشغول ریاضت و استفاضات روحانیه بوده است این شعر را گفته :
۲۶
مهر
جناب اوحدالموحدین شیخ المشایخ قطب الاقطاب حضرت محیی المله و الدین و الحق بن عربی در کتاب شریف فتوحات مکیه بابی را برای افرادی که هنوز دست به دامان استاد کاملی نزده اند و موفق به خدمت به آستان ولیی از اولیاء حق نشده اند اختصاص داده اند که بسیار مغتنم است .
برای مطالعه متن کامل این رساله به ادامه مطلب مراجعه کنید.
محدث نوری در کتاب نجم الثاقب نسبت های ناروا و خلاف واقعی را به حضرت شیخ اکبر محیی الدین بن عربی می دهد که خلاف بودن این نسبت های را در زیر بوسیله نقل قول ایشان و اصل کلام شیخ اکبر به وضوح می توان دید .
این محدث گوید :
« بن عربی مالکی با آن همه نصب و عداوتی که با امامیه دارد حتی در مسامره ی خود می گوید : رجبیون جمعی از اهل ریاضتند در ماه رجب که اکثر کشف ایشان این است که رافضیان را به صورت خوک می بینند.» [نجم الثاقب طبع سنگی باب هفتم ص 128 و 129]
اصل کلام حضرت شیخ اکبر سلام الله علیه در کتاب شریف مسامرات و محاضرات این است : « ما در ماه رجب به یک مرد از آنها ( یعنی آنهایی که در این ماه از حرکت می افتند ) که در خانه اش مقید و محبوس شده بود و آن حالت او را در خانه اش محبوس و زندانی نموده بود برخورد کردیم . و او فروشنده ی هویج و سبزیجات عمومی بود . مطلبی میان ما و او واقع نشد مگر آنکه من از حال او پرسش نمودم او به من از کیفیت حالش خبر داد به همانگونه ای که من علم داشتم و آن مرد خبر می داد مرا از عجایبی .
من از وی پرسیدم : آیا از آن مشاهدات اینک برای تو علامتی درباره ی چیزی باقی مانده است ؟
گفت: آری برای من از جانب خدا نشانه ای است درباره ی رافضیان به خصوص که من آنها را به صورت سگ می بینم و ابدا از من پنهان نمی باشند.»
اولا: اینکه مراد از رافضی در این کلام خوارج هستند نه شیعه ی امامیه که این مطلب از عبارات ماقبل استفداه می شود .
ثانیا: ایشان می فرماید من با یک نفر از آنها ملاقات کردم که این کشف را داشت و این مطلب را تصدیق هم نمی فرمایند .
خواننده ی گرامی با مطالعه ی دو عبارت به راحتی به عدم رعایت تقوا در نقل عبارت پی می برد و جای هیچ سخنی نیست .
۲۶
مهر
حاج میرزا ابولفضل طهرانی در کتاب « شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور » گوید : محیی الدین بن عربی کلامی در «صواعق» نقل شده که می گوید : «لم یقتل الحسین الا بسیف جده ای بحسب اعتقاده الباطل انه الخلیفه و الحسین باغ علیه و البیعه سبقت لیزید . . .»
« یزید حسین را نکشت مگر با شمشیری که جد حسین در کف یزید نهاده بود یعنی موجب قتل حسین اعتقاد باطل یزید بود که خود را خلیفه و حسین را طغیان کننده بر خود می پنداشت چرا که مردم قبلا با یزید بیعت کرده بودند . . . »
در کتاب شریف الصواعق المحرقه که رساله ای از حضرت شیخ اکبر است چنین عبارتی وجود ندارد که عزیزان می توانند مراجعه نمایند .
این عبارت از قاضی ابوبکر بن عربی مالکی است که ایشان بدون رجوع به کتاب شیخ این مطلب را به محیی الدین بن عربی نسبت داده است .
آیت الله سید شرف الدین عاملی در کتاب الفصول المهمه طبع دوم ص 119 در تعلیقه آورده که : «نقل بن خلدون فی صفحه 241 اثناء تالفصل الذی عقده فی مقدمته لولایه العهد عن القاضی ابی بکر بن العربی المالکی انه قال فی کتابه الذی سماه بالعواصم و القواصم ما معناه : ان الحسین قتل بشرع جده صلی الله علیه و آله و سلم.»مولفین هر گاه از محیی الدین شیخ اکبر نام می برند بن عربی بدون الف و لام گویند تا با قاضی ابوبکر بن العربی اشتباه نشود.
خوانندگان عزیز می بینند که همین نسبت های اشتباه و خلاف واقع باعث بدبینی و موضع گیری های ناصحیح نسبت به حضرت شیخ المشایخ محیی الدین بن عربی شده است و اگر آقایان به خود زحمت رجوع به کتب ایشان و تقوای در نقل قول می دانند چنین خطاهایی بوجود نمی آمد .
۲۶
مهر
شخصیت عظیم و معارف ناب حضرت شیخ بزرگوار ما جناب محیی الدین ابن عربی آنقدر در اوج قرار دارد که بزرگانی که خود قطبی در راه معرفت پروردگار هستند به شدت در محضر حضرت شیخ تواضع نموده که این خود حاکی از عظمت جناب شیخ دارد .
حضرت شاه نعمت الله ولی که الحق یکی از ستارگان فروزان طریق توحید هستند درباره ی کتاب شریف فصوص الحکم شیخ اکبر می فرماید : کلمات فصوص در دل ما چون نگین در مقام خود بنشست
از رسول خدا رسید به او باز از روح او به ما پیوست
جناب شاه نعمت الله ولی در واقع ایشان را معلم خویش می داند که دارای آن قدرت روحی است که از مقام ختمی مرتبت معارف را تلقی نماید که از عهده ی دیگران خارج است و بعد به دیگران برساند .
۲۶
مهر
اوحد الموحدین محیی المله و الدین جناب شیخ اکبر سلام الله علیه در فتوحات می فرمایند : هر نمازی که حضور قلب در آن نباشد چون مرده ای است که روح د رآن نیست . اگر نمازی روح نداشته باشد در روز قیامت نمی تواند دست صاحبش را بگیرد . نماز منافق ظاهر ساز دارای چنین وصفی است . در روز قیامت به او گفته می شود : آفریده ی خود را زنده کن و او قادر بر این کار نیست حق تعالی عبادات را صرفا برای اقامه ی صورت ظاهرشان تشریع نکرده بلکه آنها را بخاطر محتوا و مدلولشان قرار داده تا انسان ها به معرفت حق نایل آیند .
۲۶
مهر
ابیات زیر را که از جناب عارف قیومی مولوی است خطاب به حضرت شیخ عرضه می داریم :
ای بداده دیده های خلق را حیرانی یی
وی ز لشگر های عشقت هر طرف ویرانه یی
ای مبارک چاشتگاهی که آفتاب روی تو
عالم دل را کند اندر صفا نورانی یی
دم به دم خط می دهد جان ها که ما بنده ی توایم
ای سراسر بندگی عشق تو سلطانی یی
تا چه می بینند جان ها هر دمی در روی تو
وز چه باشد هر زمانیشان چنین رقصانی یی
از چه هر شب چاسبان بام عشق تو شوند
وز چه هر روزی بودشان بر درت دربانی یی
این چه جام است این که گردان کرده ای بر جان ها
آب حیوان است این یا آتشی روحانی یی
این چه سر گفتی تو با دل ها که خصم جان شدند
این چه دادی درد را تا می کند درمانی یی
روستایی را چه آموزید نور عشق تو
تا ز لوح غیب دادش هر دمی خط خوانی یی
۲۶
مهر
شخصیت جناب حضرت شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی روحی و ارواح محبیه فداه به قدری عظیم و بزرگ است که افرادی که خود از استوانه های وادی معرفت و بزرگان طریقت بوده اند بسیار از ملاقات حضرتش متاثر شده و استفاده های عظیمی می برده اند .
جناب سعد الدین حمویه عارف بزرگ قرن هفتم هجری از آن دسته از افراد است. نجیب مایل هروی در مقدمه ی رساله ای از سعد الدین به نام « المصباح فی التصوف » ماجرای زیر را نقل می نماید :
« سعد الدین مدتی در دمشق در دامنه ی کوه قاسیون رحل اقامت افکنده بود .و در آنجا بود که شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی را ملاقات کرد. ملاقات با محیی الدبن بن عربی بر وی اثری شگرف بر جای گذارده بود بطوری که چون حمویه به خراسان بازگشت پیروانش از وی پرسیدند که چه کسی را در شام ترک گفتی ؟
سعدالدین گفت :آنجا دریایی بود بی کرانه را ترک گفته ام .
هم روایت شده است که سعد الدین را پرسیدند که محیی الدین را چون یافتی و چگونه دیدی ؟
وی جواب گفته است که: او دریایی است مواج و بی نهایت و این بیت را در پی آن جواب انشاد کرده است ( خوانده است ):
ترکنا بحار الزاخرات وراثنا فمن این یدری الناس این توجههنا
حضرت شیخ محیی الدین نیز به سعد الدین توجه فراوان داشته او را حرمت می گذاشته و در حق وی می گفته است : کنز لا ینفد »
۲۶
مهر
مرحوم آقای سید محمد حسین حسینی طهرانی در کتاب روح مجرد از مرحوم آقای سید هاشم حداد نقل کرده است که ایشان گفته:
« مرحوم آقا ( آقای قاضی ) به محیی الدین بن عربی و کتاب فتوحات ایشان بسیار توجه داشتند و می فرمودند : محیی الدین از کاملین است و در کتاب فتوحات ایشان شواهد و ادله فراوان است که او شیعه بوده است و مطالبی که مناقض با اصول مسلمه ی اهل سنت است بسیار است .
محیی الدین کتاب فتوحات را در مکه نوشته اند و سپس تمام اوراق آن را بر روی سقف کعبه پهن کرد و گذاشت یک سال بماند تا بواسطه ی باریدن باران مطالب باطله ای اگر در آن است شسته شود و محو گردد و حق از باطل مشخص شود . پس از یک سال باریدن باران های پیاپی و متناوب وقتی را که اوراق گسترده را جمع نمود مشاهده کرد که حتی یک کلمه هم از آن شسته نشده و محو نگردیده است.
ملای رومی ( مولوی ) را هم عارفی رفیع مرتبه می دانستند و به اشعار وی استشهاد می نمودند و او را از شیعیان خالص امیرالمومنین می شمردند.
مرحوم قاضی یک دوره از فتوحات مکیه را به زبان ترکی داشتند که بعضا آن را هم مطالعه و ملاحظه می نمودند » .
« مرحوم آقا ( آقای قاضی ) به محیی الدین بن عربی و کتاب فتوحات ایشان بسیار توجه داشتند و می فرمودند : محیی الدین از کاملین است و در کتاب فتوحات ایشان شواهد و ادله فراوان است که او شیعه بوده است و مطالبی که مناقض با اصول مسلمه ی اهل سنت است بسیار است .
محیی الدین کتاب فتوحات را در مکه نوشته اند و سپس تمام اوراق آن را بر روی سقف کعبه پهن کرد و گذاشت یک سال بماند تا بواسطه ی باریدن باران مطالب باطله ای اگر در آن است شسته شود و محو گردد و حق از باطل مشخص شود . پس از یک سال باریدن باران های پیاپی و متناوب وقتی را که اوراق گسترده را جمع نمود مشاهده کرد که حتی یک کلمه هم از آن شسته نشده و محو نگردیده است.
ملای رومی ( مولوی ) را هم عارفی رفیع مرتبه می دانستند و به اشعار وی استشهاد می نمودند و او را از شیعیان خالص امیرالمومنین می شمردند.
مرحوم قاضی یک دوره از فتوحات مکیه را به زبان ترکی داشتند که بعضا آن را هم مطالعه و ملاحظه می نمودند » .
۲۶
مهر
اشعار زیر را که از جناب مولوی است به محضر حضرت برزخ البرازخ شیخ اکبر سیدی محیی الدین بن عربی با توجه کامل تقدیم می داریم :
خوش خرامان می روی ای جان جان بی من مرو
ای حیات دوستان در بوستان بی من مرو
این جهان با تو خوش است و آن جهان با تو خوش است
این جهان بی من مباش و آن جهان بی من مرو
شب ز نور ماه روی خویش را بیند سپید
من شبم تو ماه من بر آسمان بی من مرو
خار ایمن گشت ز آتش در پناه لطف گل
تو گلی من خار تو در گلستان بی من مرو
در خم چوگانت می تازم چو چشمت با من است
همچنین در من نگر بی من مران بی من مرو
وای آن کس کو در این ره بی نشان تو رود
چو نشان من تویی ای بی نشان بی من مرو
وای آن کو اندر این ره می رود بی دانشی
دانش راهم تویی ای راه دان بی من مرو
دیگرانت عشق می خوانند و من سلطان عشق
ای تو بالاتر ز وهم این و آن بی من مرو
توجه : البته این اشعار را جناب مولوی برای محیی الدین نسروده بنده مطابق با حال خویش این اشعار را زبان حال خود خطاب به حضرتش قرار دادم.
۲۶
مهر