فهرست کتب شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی

لیست کتب شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی:

1- کتاب الآباء العلویات و الامهات السفلیات و المولدات (کتاب شبح)
2- کتاب الابداع و الاختراع (کتاب الثاء)
3- کتاب الادب‏
4- الاجوبة العربیة من المسائل الیوسفیة
5- الاجوبة على المسائل المنصوریة. این کتاب شامل صد سؤال است که یکى از دوستانش به نام منصور از وى سؤال کرده و او پاسخ داده است.
6- الاحتفال فیما کان علیه رسول الله- صلى الله علیه و آله و سلم- من سنن (سنى) الاحوال.
7- کتاب الاحجار المتفجرة و المتشققة و الهابطة (کتاب رب)
8- کتاب الأحدیة (کتاب الالف). این کتاب متضمن بیان وحدانیت، فردانیت، اولیت، وتریت، احدیت و نفى کثرت از وجود عددى است، و نیز مبین این حقیقت است که واحد در مراتب ظهور مى‏یابد، اعداد پدیدار مى‏گردند و ناپدید مى‏شوند، اما واحد همچنان باقى و پایدار مى‏ماند.
9- کتاب الاحسان (کتاب الشین)
10- اختصار سیرة النبى- صلى الله علیه و آله-
11- الاربعین حدیثا المتقابلة و الاربعین الطوالات‏
12- الارتقاء الى افتضاض ابکار البقاء المخدرات بخیمات اللقاء. این کتاب محتوى سیصد باب است و هر بابى ده مقام است، پس متضمن سه هزار مقام است.

زندگی‌نامه شیخ اکبر (قسمت اول)

نام: محمد

محمد بن علی بن محمد بن احمد بن عبدالله حاتمی از فرزندان حاتم برادر عدی بن حاتم

ولادت: شب دوشنبه 17 رمضان 560 هجری قمری 28 ژوئیه 1165

محل تولد: شهر مرسیه از بلاد اندلس

کنیه: حضرت شیخ کنیه خود را در کتاب فتوحات ابوعبدالله ذکر می‌فرمایند: فعندما دخلت علیه قال لی یا اباعبدالله. فتوحات ج 1 ص 186

القاب :

سیدی محیی الدین را القاب بسیار است که به برخی از آنها اشاره می‌شود.

از بین این القاب، لقب بسیار با شکوه  الشیخ الاکبر  است که به حق شایسته ایشان است.

معرفی رساله (ما لایعول علیه)

یکی از رساله ها و کتاب های جناب حضرت شیخ اکبر محیی المله و الدین و الحق بن عربی رساله ی نوریه ای به نام « لا یعول علیه » می باشد. 

جناب حضرت ایشان در این رساله ی عرشیه که موجز و کوتاه است جملاتی کوتاه لکن بسیار راه گشا در مسیر انسانیت و سیر الی الله و رسیدن به کمال بیان فرموده اند که الحق کمک فراوانی به  سالک الی الله دارد. 

البته ناگفته نماند که جمیع رساله های حضرت شیخ سلام الله علیه از این امتیاز برخوردار هستند که حرف نهایی در توحید و معرفت پروردگار عالم را فرموده و کمکی بس عظیم به سالک الی الله دارد. 

« لا یعول علیه » به معنی "نمی شود به آن اعتماد و تکیه کرد" می باشد . حضرت شیخ در این کتاب به چیز هایی که در راه سیر الی الله می توان تکیه نمود و به چیزهایی که نمی توان تکیه نمود اشاره فرموده اند و جملات این کتاب با «لا یعول علیه» یا «یعول علیه» تمام می شود.

قسمتی از این جملات در مورد حالات سالک الی الله است که به چه حالاتی می توان تکیه نمود و یا نمی توان نظر کرد.

به توفیق الهی و استمداد از روحانیت حضرت شیخ جملاتی از این رساله ی شریفه را برای عزیزان قرار خواهیم داد.

یکی از آن جملات نورانی جمله ی زیر است: 

«کل شوق یسکن باللقاء لا یعول علیه»

        «یعنی هر شوقی که به سبب لقا و دیدار تبدیل به سکون گردد و از بین برود به آن اعتماد نمی شود و ارزش زیادی ندارد.»

سخن آیت الله صدر درباره فتوحات مکیّة

آیت الله صدر: گمان نکنم برای فتوحات مکیه دومی بیاید.

آیت الله مرحوم سید صدر الدین صدر در خاتمه کتاب المهدی که تالیف خود آن جناب است می فرمایند: «. . . الفتوحات المکیه للعالم العارف المحقق الشیخ ابی عبدالله محیی الدین محمد بن علی المعروف بابن عربی الحاتمی الطایی و الحق انه کتاب مفید فی بابه لا اظن ان یصدر له ثان فی عالم المولفات.»

به حق که این کتاب در موضوع خود بسیار مفید است و گمان نمی کنم که برای این کتاب نظیر و دومی در عالم مولفات و کتاب ها صادر بشود و ظهور نماید .

آداب سالک قبل از نیل به استاد (باب 53 فتوحات مکیّه)

جناب اوحدالموحدین شیخ المشایخ قطب الاقطاب حضرت محیی المله و الدین و الحق بن عربی در کتاب شریف فتوحات مکیه بابی را برای افرادی که هنوز دست به دامان استاد کاملی نزده اند و موفق به خدمت به آستان ولیی از اولیاء حق نشده اند اختصاص داده اند که بسیار مغتنم است .

برای مطالعه متن کامل این رساله به ادامه مطلب مراجعه کنید.

توجه مرحوم سید علی قاضی به شیخ اکبر و فتوحات مکیه

مرحوم آقای سید محمد حسین حسینی طهرانی در کتاب روح مجرد از مرحوم آقای سید هاشم حداد نقل کرده است که ایشان گفته: 
« مرحوم آقا ( آقای قاضی ) به محیی الدین بن عربی و کتاب فتوحات ایشان بسیار توجه داشتند و می فرمودند : محیی الدین از کاملین است و در کتاب فتوحات ایشان شواهد و ادله فراوان است که او شیعه بوده است و مطالبی که مناقض با اصول مسلمه ی اهل سنت است بسیار است .
محیی الدین کتاب فتوحات را در مکه نوشته اند و سپس تمام اوراق آن را بر روی سقف کعبه پهن کرد و گذاشت یک سال بماند تا بواسطه ی باریدن باران مطالب باطله ای اگر در آن است شسته شود و محو گردد و حق از باطل مشخص شود . پس از یک سال باریدن باران های پیاپی و متناوب وقتی را که اوراق گسترده را جمع نمود مشاهده کرد که حتی یک کلمه هم از آن شسته نشده و محو نگردیده است. 
ملای رومی ( مولوی ) را هم عارفی رفیع مرتبه می دانستند و به اشعار وی استشهاد می نمودند و او را از شیعیان خالص امیرالمومنین می شمردند.
مرحوم قاضی یک دوره از فتوحات مکیه را به زبان ترکی داشتند که بعضا آن را هم  مطالعه و ملاحظه می نمودند » .

علامه حسن زاده آملی: تألیفات محیی الدین بن عربی دوم ندارد

معلم عصر علامه دهر ابولفضایل حضرت علامه حسن حسن زاده آملی روحی فداه در کتاب شریف هزار و یک نکته  در نکته 627 می فرمایند: تا کنون نه تنها فتوحات مکیه بلکه هیچ یک از مصنفات شیخ در عالم مولفات دومی مانند خود ندیده است. به خصوص فصوص و فتوحات را باید از کرامات خاص او دانست. ذلک فضل الله یوتیه من یشاء. 
ایشان در جای دیگری [هزار و یک نکته، نکته 13] می فرمـایند: اگر گویی ابواب معارف انسانی در این بیست و هفت حکمت و فص کتاب فصوص الحکم آمده است صواب است.
و در نکته 626 می فرمایند: در حقیقت فصوص الحکم شیخ اکبر و دیگر کتب و رسائل ایشان تفسیر انفسی و بیان مقامات عروجی و اسرار و بطون آیات و روایات می باشد.
لازم به ذکر است برای شیخ اکبر بعضی بیش از 500 کتاب نام برده اند که از مهمترین آنها فصوص الحکم و فتوحات مکیه است . کتب حضرت شیخ هر کدام در هر بابی ام الکتاب آن باب است.

اعتقاد آیت الله قاضی درباره شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی

حضرت علامه حسن زاده آملی درباره عظمت مقام شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی از آیت حق حضرت آیت الله قاضی نقل میکنند:

•  "و کان السید الاجلّ آیه الحقّ نادره الدهر العالم العابد الفقیه المحدّث الشاعر المُلفق العارف المکاشف سیّد العلماء الربّانیّین الحاجّ میرزا علی آقا القاضی التبریزی المتوفی 1366 ه.ق معتقدا فی حقّ الشیخ الاکبر بانّه لیس له عدیل فی آحاد الرعیّه، یعنی لا تجد بعد المعصوم له عدیلا، کما لا یکون بعد الکتاب و السنّه کتاب عدلا لفتوحاته و فصوصه فی بابه."

                                     

ترجمه:
سید اجلّ، نادره ی روزگار، عالم عابد، فقیه محدث، شاعر حاذق، عارف مکاشف، سید علمای ربانی، حاج میرزا علی آقا قاضی تبریزی (متوفی 1366 هجری قمری) در حق شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی معتقد بود که در بین آحاد رعیت برای او عدیل و جایگزینی نیست، یعنی بعد از معصوم، برای او عدیلی یافت نمی شود، همانطور که بعد از قرآن و سنّت، کتابی عدیل و هم رتبه ی کتاب فتوحات مکیه و فصوص الحکم او وجود ندارد.

معرفی کتاب فصوص الحکم

کتاب شریف فصوص الحکم مهم ترین کتاب عرفانی و دقیق ترین و لطیف ترین آنها بعد از فتوحات مکیه می باشد که هر دو از تألیفات جناب شیخ اکبر محیی الدین بن عربی می باشد است .
در سیر کتب درسی عرفانی حوزه دومین کتاب درسی فصوص الحکم می باشد که بعد از تمهید القواعد خوانده می شود .
کسی می تواند از معانی این کتاب مستطاب بهره مند گردد و به مقصود او راه پیدا نماید که در چندین رشته از علوم زحمت کشیده و دارای تخصص و اجتهاد یا قریب به اجتهاد باشد . علومی از قبیل : صرف و نحو بلاغت و معانی و بیان و منطق و فقه و اصول و فلسفه ی مشا و اشراق و حکمت متعالیه و مقداری طب و نجوم و علوم غریبه . و سپس یک کتاب عرفانی که تمهید القواعد باشد را نیز فرا گرفته باشد . و حتما این علوم را با کتاب های اصیل در نزد استادانی کامل فرا گرفته باشد و علاوه بر اینها دارای ملکه ی تقوی و شب و خلوت و سحر و مراقبه ی تامه و حضور و عندیت باشد .
بعد از طی این علوم با شرایط و ضوابطش اگر خداوند بخواهد و او را برای فهم معانی عرشی این رساله برگزیند می تواند از این مأدبه الهیه به مقدار ظرف وجودی خودش بهره مند گردد .
همین که این کتاب را در این مرتبه از لحاظ سیر درسی و علمی قرار داده اند بهترین دلیل بر عظمت کتاب و صاحب عظیم الشأن آن است .
عارف عظیم الشأن حضرت امام خمینی در نامه به گورباچف می فرمایند :

دیگر شما را خسته نمی‌کنم و از کتب عرفا و بخصوص محی‌الدین ابن‌ عربی‌ نام نمی‌برم؛ که اگر خواستید از مباحث این بزرگمرد مطلع گردید، تنی چند از خبرگان تیزهوش خود را که در این‌گونه مسائل قویاً دست دارند، راهی قم گردانید، تا پس از چند سالی با توکل به خدا از عمق لطیف باریکتر از موی منازل معرفت آگاه گردند، که بدون این سفر آگاهی از آن امکان ندارد.