یاد خدا در همه احوال

حضرت شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی وصیة إلهیة  (سفارشی از خدا) را در کتاب شریف وصایا ذکر می‌فرمایند:

وصیة إلهیة بذکر الله علی کل حال . قال موسی علیه السلام: أی رب أ بعید أنت فأنادیک أم قریب فأناجیک؟ فقال الله تعالی له: أنا جلیس من ذکرنی و من ذکرنی فأنا معه.

قال: فأی عمل أحب إلیک یا رب؟

قال: تکثر ذکری علی کل حال.

خداوند ما را به یاد خودش در هر حالی توصیه نموده است. حضرت موسی علیه السلام به خداوند عرضه داشت: خدایا آیا تو دوری تا تو را به آواز بلند بخوانم یا نزدیکی که با تو آهسته سخن بگویم؟

خداوند به او فرمود :

من همنشین کسی ام که مرا یاد نماید و هر کس مرا یاد کند و به یاد من باشد من با او هستم .

حضرت موسی گفت : پروردگارا کدام عمل نزد تو محبوب تر است؟

خداوند فرمود: یاد من را در هر حالی زیاد کن.

وصایا ص 228

دعاء در حال سجده

حضرت شیخ اکبر محیی الدین بن عربی می‌فرمایند:

علیک بکثرة الدعاء فی حال السجود فإنک فی أقرب قربة إلی الله لما ثبت من قوله : «أقرب ما یکون العبد من ربه و هو ساجد». فأکثروا الدعاء و لا قرب أقرب من قرب السجود و لا دعاء إلا فی قرب من الله. فإذا دعوت فی السجود فادع فی دوام الحال الذی أوجب لک القرب المطلوب من الله. فإنک تعلم أنه قریب من خلقه و هو معهم أینما کانوا و المطلوب أن یکون العبد قریبا من الله.

بر تو باد که زیاد در حالت سجده دعا کنی. به درستی که تو در حالت سجده در  نزدیکترین حالات به خداوند می‌باشی چرا که رسول خدا فرمود: «نزدیکترین حالات بنده به خدای، حالت سجده می باشد».

پس زیاد دعا نمایید و هیچ نزدیکی از نزدیکی سجده نیست و هیچ دعایی مانند دعا کردن برای نزدیک‌تر شدن به خدا نیست.

زمانی که در حال سجده دعا می‌نمایی برای دوام حالی که برای تو قرب و نزدیکی مطلوب به خدا را می‌آورد دعا نما. همانا تو می‌دانی که خداوند به خلق خود نزدیک است و در هر جایی با آنهاست و مطلوب آن است که بنده نیز به خدا نزدیک باشد. (و همواره با او باشد).

ذکر برای چشم زخم

شیخ اکبر محیی الدین بن عربی در رساله ی عرشیه ی «الوصایا» می‌فرمایند:

روینا عن علی بن أبی طالب رضی الله عنه أنه قال: أوصانی رسول الله فقال: یا علی أمان لک من شر کل عائن أن تقول: «ما شاء الله کان و ما لم یشأ لم یکن، أشهد أنّ الله علی کل شیء قدیر و أنّ الله قد أحاط بکل شیء علما و أحصی کل شیء عددا و لا حول و لا قوة إلابالله».

از جناب علی بن أبی طالب علیه السلام روایت شده که پیامبر به ایشان سفارشاتی را فرموده‌اند از آن جمله اینکه: ای علی برای در امان ماندن از شر چشم بد و کسی که چشم زخم می‌زند (و اصطلاحا چشمش شور است) این را بگو: 

«ما شاء الله کان و ما لم یشأ لم یکن ، أشهد أنّ الله علی کل شیء قدیر و أنّ الله قد أحاط بکل شیء علما و أحصی کل شیء عددا و لا حول و لا قوة إلا بالله».

«هر چه که خداوند خواسته است محقق شده و آنچه را نخواسته محقق نشده. من شهادت می‌دهم که خداوند بر هر چیزی توانا است و بر هر چیزی علم و احاطه دارد. به شماره هر چیز در عالم به خوبی آگاه است و هیچ نیرو و توانی نیست جز اینکه  از نیرو و توان خداوند است».

شرک خفی (قسمت دوم)

جناب محیی الدین بن عربی در رساله‌ی شریفه‌ی وصایا مطلب بسیار بلندی را ذکر می‌فرمایند که به دلیل طولانی نشدن از آوردن متن عربی اجتناب می‌شود.
ایشان می‌فرمایند: در روایت صحیحی از پیامبر چنین آمده است که ایشان فرمودند: «آیا می‌دانید حق خداوند بر بندگانش چیست؟ حق خدا بر بندگان این است که او را عبادت کنند و چیزی را با او شریک نکنند»
پیامبر فرمود: «چیزی را» چیز نکره است و شامل شرک خفی و جلی می‌شود.
سپس فرمود: «آیا می‌دانید حق بندگان بر خدا زمانی که شرک نورزیدند چیست؟ اینکه آنها را عذاب نفرماید»
ذهنت را بسوی این قسمت از فرمایش پیامبر که فرمود آنها را عذاب نکند ببر. زمانی که بندگان شرک نورزند فکر آنها به چیزی غیر از خدا تعلق نمی‌گیرد چرا که اگر شرک نورزند (چه شرک خفی و چه جلی) توجهی به غیر از خدا ندارند (اما) اگر شرک بورزند چه شرکی که آنها را از مسلمانی خارج می‌سازد (شرک جلی) و چه شرک خفی که عبارت بود از توجه و اعتماد به اسباب عادی و متعارف انجام امور، خداوند آنها را بوسیله‌ی اعتماد‌شان بر اسباب عذاب می‌نماید.(به این شکل که) در حالت وجود آن اسباب ترس از کم شدن و از بین رفتن آنها دارند و در حالت نبود اسباب هم به دلیل نداشتن آن اسباب در عذابند.
پس در هر حالی چه در حال وجود اسباب و چه در حالت نبود اسباب در عذاب و سختی‌اند.
اما کسی که چیزی را با خدا شریک نکند (و شرک خفی که عبارت بود از اعتماد نکردن بر اسباب عادی فراهم شدن کارها نورزد و اعتماد بر خدا داشته باشد) در راحتی است و وجود و نبود اسباب برای او تفاوتی ندارد (چرا که) چنین شخصی بر کسی اعتماد نموده  که خداوند است و او می‌تواند کارها را از جایی که گمان ندارند محقق سازد همانطور که در آیه‌ی 2 و 3 سوره‌ی طلاق فرمود: «وَمَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ» یعنی: «و هر کس خدا ترس و پرهیزکار شود خدا راه بیرون شدن را بر او می‌گشاید و از جایی که گمان نَبَرد به او روزی عطا کند»
وصایا ص 36

نکته ای بسیار مهم در سلوک الی الله (ریاضت)

برزخ البرازخ معلم توحید حضرت شیخ اکبر

سیدی محیی الدین بن عربی

سلام الله علیه 

می فرمایند:

«علیک بالریاضه . . . فإن الانسان إذا تقدم فتحه قبل ریاضته فلن یجی ء منه رجل أبدا إلا فی حکم النادر» 

«بر تو باد به ریاضت اگر برای انسان قبل از ریاضت فتح باب حاصل شود ، چنین شخصی ابدا کامل نمی گردد و به کمال رسیدن چنین شخصی نادر است»

زهد از دنیا

جناب حضرت شیخ اکبر در وصیت شماره ی  86   از کتاب شریف وصایا مطلبی روشنگر از حضرت عیسی در مورد زهد در دنیا ذکر می فرمایند که تقدیم می گردد:

وصیه: قال عیسی علیه الصلاه و السلام : یا بنی اسرائیل اعلموا أن مثل دنیاکم مع آخرتکم کمثل مشرقکم مع مغربکم . کلما أقبلتم الی المشرق بعدتکم  عن المغرب و کلما اقبلتم الی المغرب ازددتم من المشرق بعدا. 

أوصاهم بهذا المثل أن یقربوا من الأخره بالأعمال الصالحه.

ترجمه: جناب حضرت عیسی علیه الصلاه و السلام فرمود : ای بنی اسراییل دنیا و آخرت همانند مشرق و مغرب اند . هر چقدر روی به مشرق آورید از مغرب دور می شوید و هر اندازه که روی به مغرب بیاورید از مشرق دور می شوید.

در ادامه حضرت شیخ می فرمایند : جناب حضرت عیسی بنی اسراییل را به این مثل وصیت و اندرز داد تا بدینوسیله آنها به وسیله اعمال صالحه به آخرت نردیک گردند. 

تقدیم به روح پر فتوح حضرت شیخ اکبر سوره حمد قرائت شود.

برحذر باش از اینکه . . . (فریب دادن نفس؛ اعتماد بر کرم و حلم خدا با وجود انجام معصیت و استمرار بر آن)

 فریب دادن نفس؛ اعتماد بر کرم و حلم خدا با وجود انجام معصیت و استمرار بر آن

جناب شیخ اکبر در نکته ای بسیار مهم هشداری جدی به افرادی که با وجود انجام گناهان و استمرار بر معاصی به عفو و کرم خدا اعتماد نموده اند می دهند که متوجه باشند که علی رغم اینکه انسان باید در همه حال امید به عفو و رحمت خدا داشته باشند ولی ممکن است شیطان از این استفاده نماید و انسان را فریب دهد و در واقع حلم و عفو خدا حجابی برای انسان گردد .

و ایاک و الإغترار فهو أن تخدعک نفسک لکرم الله تعالی و حلمهمع استمرارک علی معصیته و یخدعک ابلیس لعنه الله علیه بأن یقول لک لولا ذنبک و مخالفتک من أین یظهر کرمه و رحمته و عفوه و مغفرته؟ . . . فلا یغررک هذا الکلام  فقل له أما رحمته و ما ذکرت منه کان صحیح . . . لکن یا ملعون ترید أن تغرنی بکرم الله تعالی .  و من أین أعلم أنی ممن عفی عنه و یغفر له . نعم یلحق کرمه و رحمته و معرفته و عفوه بمن شاء من عباده کما یلحق عقوبته و نقمته بمن شاء من و أنا لا أدری من أین الفریقین . أنا عند فعلی هذا . و لعل الله تعالی کما حرمتنی التوبه من المعصیه هنا، یحرمنی عفوه قبل دخولی النار فینتقم منی .

ألا و ان الذنب یزید الکفر . فلو علمت قطعا آنا ممن یعفی عنه قطعا و لا یوخذ بذنب، ربما اغتررت بکلامک و ذلک حمق منی و جهل . بل کان الواجب أن أبذل جهدی فی طاعه الله شکرا لله تعالی و حیاء منه.

ترجمه: بپرهیز و بر حذر باش از « إغترار » ( فریب خوردن ) و اغترار به این معنی است که نفس تو، تو را فریب دهد به کرم و حلم خدا با وجود اینکه استمرار بر معاصی داری و خدعه کند با تو ابلیس و فریبت دهد به اینکه بگوید : اگر گناه و مخالفت تو نبود پس کرم و رحمت و عفو و مغفرت خدا کجا ظاهر می شد؟ این کلام ابلیس تو را نفریبد . به او بگو . رحمت خدا و آنچه که از رحمت او گفتی صحیح است . . . لکن ای ملعون آیا می خواهی بوسیله ی کرم خدا مرا بفریبی؟

من از کجا بدانم که جزء گروهی هستم که خدا از آنها می گذرد و آنها را می بخشد. بله کرم و رحمت و مغفرت و عفو خداوند شامل هر آن کس از بندگانش که بخواهد می شود همانطوری که عقوبت و نقمت او نیز شامل هر که او بخواهد می شود و من نمی دانم جزء کدام گروهم ( جزء افرادی که بخشش شامل حال آنها می شود و یا جزء گروهی که مورد عقوبت واقع می گردند ) . ( آنچه برای من مشخص و معلوم و یقینی است این است که ) من در گرو و در بند همین عملی هستم که الآن انجام می دهم.

و شاید خدا همانطوری که در دنیا مرا توبه از معصیت محروم ساخت در آخرت نیز مرا از عفو خود محروم سازد و از من انتقام بگیرد.

آگاه باش که همانا گناه بر کفر انسان می افزاید . اگر بالفرض من قطعا و یقینا بدانم که جزء آن گروهی هستم که خداوند از آنها می گذرد و آنها را مورد عفو خود قرار می دهد و مواخذه به گناهان نمی نماید ( باز هم باید دست از معصیت بردارم ) چه بسا به کلام تو فریفته شود و گول تو را خوردن حماقت و جهل است. بلکه آنچه که برمن واجب است این است که تمام تلاش خود را در راه اطاعت خداوند مبذول نمایم تا شکر گذار او باشم و از او حیاء کرده باشم و حرمت او را پاس داشته باشم .

هدیه به ساحت قدسی سرور و مولایمان حضرت شیخ اکبر روحی لتراب مضجعه فداء صلوات 

دستور حضرت شیخ به اذان گفتن در موقع خواندن نماز

جناب حضرت شیخ روحی لتراب مضجعه الفداء در کتاب شریف وصایا سفارش به اذان و اقامه می فرمایند:

وصیه: علیک بالأذان لکل صلاه أو تقول ما یقول الموذن إذا أذن . و اذا اذنت فارفع صوتک فإن الموذن یشهد له یوم القیامه مدی صوته من رطب و یابس . و لو علم الإنسان ما فی الأذان ما ترکه. و أذنت یوما فکلما ذکرته کلمه من الاذان کشف الله عن بصری فرأیت ما لها مد البصر من الخیر . فعاینت خیرا عظیما  لو رآه الناس العقلاء لذهلوا کل کلمه . و قیل لی هذا الذی رأیت ثواب الأذان .

ترجمه: بر تو باد به اذان گفتن برای هر نماری و یا اینکه (اگر شخصی در حال اذان گفتن است) آنچه که موذن می گوید را تکرار نما. و اذان را با صدای بلند بگو چرا که در روز قیامت هر تر و خشکی که صدای موذن در هنگام اذان گفتن به آنها می رسیده  به نفع  او شهادت می دهند. اگر مردم می دانستند که در اذان گفتن چه چیزهایی وجود دارد آن را ترک نمی کردند .

سپس حضرت شیخ که جانم بفدایش باد واقعه ای ( مکاشفه ای ) را از خود نقل می فرمایند: روزی در هنگام اذان گفتن در هنگام  به ازای هر حرفی ار اذان پرده ای از مقابل چشمانم برداشته می شد و خیرات و برکات آن کلمه را میدیدم که تا جایی که چشم کار می کند بود . پس خیر عظیمی را دیدم که اگرعقلای از مردم می دیدند غافل میگشتند و هر سخنی را از یاد می بردند . در آن هنگام به من گفته شد: این چیزی که دیدی ثواب اذان است.

عکس های مرقد مطهر شیخ اکبر محیی الدین بن عربی

روضه من ریاض الجنه : تصاویر بارگاه ملکوتی حضرت شیخ
مسجد و مرقد مطهر و ملکوتی جناب شیخ اکبر محیی الدین بن عربی در شهر دمشق قریه ی صالحیه بر روی دامنه ی جبل قاسیون زیارتگاه عشاق و رهروان این عارف کبیر می باشد .
پیکر مطهر حضرت شیخ در مقبره خصوصی قاضی محیی الدین محمد دفن شد .
کوه قاسیون در قسمت شمال شهر دمشق واقع شده و مشرف بر شهر می باشد .
معروف است که غار اصحاب کهف در این شهر می باشد .
در کنار حضرت شیخ اکبر دو پسر ایشان و عبدالقادر جزایری مجاهد و مبارز الجزایری نیز مدفونند . عبدالقادر را در زمان ناپلئمن سوم از الجزایر تبعید کردند . او بازمانده ی عمر خد را به انتشار آثار شیخ اکبر که خود از پیروان مکتب او بود اختصاص داد .
در کوچه پس کوچه های منطقه "شیخ محیی الدین" دمشق که پر از بناهای قدیمی با معماری خاص دمشق است، مسجد و مقبره شیخ محیی الدین ابن عربی، عارف شهیر اسلامی قرار دارد که چشمه جوشان عرفان اسلامی است.

           

دستور العمل برای سالک از کتاب فیما لا بد للمرید (قسمت دوم)

محاسبه ی نفس

جناب حضرت شیخ روحی فداه در کتاب شریف ما لا بد للمرید به سالک الی الله دستور العمل محاسبه ی نفس می دهند.

حضرتش می فرمایند:

6ـ و مما لا بد منه محاسبتک نفسک و مراعاه خواطرک فی الاوقات . ثم أشعر نفسک الحیاء  من الله تعالی . فإنک إذا استحییت من الله منعت قلبک أن یخطر فیه خاطر یذمه الشرع أو تتحرک بحرکه لا یرتضیه الحق. و لقد کان لنا شیخ یقید حرکاته فی الصحیفه ثم إذا جنه اللیل وضعها بین یدیه ثم یحاسب نفسه علی ما فیها و قد زدت علی شیخی بتقییدی خواطری.

از جمله چیزهایی که تو ( سالک ) باید انجام دهی محاسبه ی نفست و مراعات خواطر و خطورات ذهنیت  می باشد. و بعد اینکه لباس حیاء از خداوند بر تن نمایی چرا که تو اگر از خداوند تعالی حیاء نمایی قلبت را از اینکه در آن فکری که شارع و خداوند آن را نکوهش کرده اند و یا اینکه حرکتی انجام دهی که حق آن را نمی پسندد باز می داری.

من استادی داشتم که او حرکات خویش را در دفتری ثبت می فرمود و زمانی که تاریکی شب همه جا را فرا می گرفت آن را در مقابل خود می گشود و بر طبق آن نفس خویش را مورد محاسبه قرار می داد و من ( شیخ اکبر ) بیشتر از استاد خویش انجام می دادم و خطورات و افکار ذهنی خویش را نیز ثبت می نمودم.

توضیحی از راقم :

از جمله چیزهایی که در سلوک به مرید دستور داده می شود انجام محاسبه ی نفس است . این عمل تا آنجایی مهم است که در روایتی از حضرت امام موسی بن جعفر صلوات الله علیه نقل گردیده که : لیس منا من لم یحاسب نفسه . یعنی هر کس نفس خویش را محاسبه ننماید از ما نیست .

در واقع محاسبه ی  نفس جزیی از یک فرآیند است: مشارطه ـ مراقبه ـ محاسبه ـ معاتبه ـ معاقبه 

1. مشارطه: یعنی اینکه سالک الی الله در ابتدای روز اموری را که در برنامه ی سلوکی خود دارد بر نفس خویش عرضه و تلقین نماید و با خود شرط نماید که آنها را به بهترین صورت در طول روز انجام دهد .

2. مراقبه: یعنی در طول روز کاملا مراقبت نماید که مبادا از آن مواردی که در مرحله ی قبلی بر نفس خویش شرط نمود غفلت شود .

3. محاسبه: در پایان روز محاسبه نماید که تا چه حد موفق بر انجام اموری شد که متعهد به انجام آنها شده بود . اگر موفق به اجرای کامل برنامه ی خود شده خداوند تعالی را شکر گزار باشد و در خواست توفیق بیشتر نماید و اگر موفق نبوده وارد دو مرحله  ی بعدی می گردد :

4. معاتبه: یعنی نفس خویش را مورد عتاب و نکوهش بر نا فرمانی های انجام شده نماید .

5. معاقبه: یعنی نفس خویش را به دلیل نافرمانی مورد عقوبت قرار دهد . مثلا صدقه ای دهد و یا در ازای خطاهایش مقدار معینی از تلاوت قرآن قرار دهد و یا نفس را از برخی از اموری که مورد میلش است باز دارد.

یکی از دلایل اهمیت محاسبه ی نفس این است که این دستور شریف باعث می شود انسان تصور درستی از اعمال و رفتار خویش به دست آورد و بداند که خدای ناکرده با چه سرعتی به سمت هلاکت پیش می رود چرا که هنگامی که انسان خطاهای خود را ثبت نماید و در پایان روز نظر نماید و ببیند که در یک روز چه مقدار مرتکب خلاف شده ممکن است به خود بیاید و توبه نماید و مصمم در مراعات اعمال خویش گردد ولی اگر انسان محاسبه ننماید متوجه زیادی خزای خود نمی گردد چرا که به تریج در طول روز از او صادر شده و مورد فراموشی هم قرار می گیرد ولی اگر در پایان روز همه ی آنها را با هم ببیند حساب کار ذستش می آید.

البته محاسبه ی نفس نیار به مراقبت کامل در طول روز دارد تا بداند په کارهایی از او سر زده تا شب بتواند محاسبه نماید .

نکته ی مهم اینکه در حسابرسی و محاسبه ی نفس انسان باید با نفس خود همانند دشمن خویش رفتار کند و به اصطلاح مو را از ماست بکشد و مسامحه کاری نکند .

در ثبت اعمال در دفتر نیز برکلت و فواید بی شماری وجود دارد .

حسن ختام این بحث را فرمایشی نورانی از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام قرار می دهیم کسی که همه ی بزرگان ریزه خواره خوان پر برکت ایشان و آباء بزرگوار و فرزندان صاحب عصمت ایشانند : 

«یَا ابْنَ جُنْدَب حَقٌّ عَلى کُلِّ مُسْلِم یَعْرِفُنا اَنْ یَعْرِضَ عَمَلَهُ فى کُلِّ یَوم و لَیْلَة عَلى نَفْسِهِ فَیَکُونُ مُحاسِبَ نَفْسِهِ فَاِنْ رَأى حَسَنَةً اسْتَزادَ مِنْها و اِنْ رَأى سَیِّئَةً اسْتَغْفَرَ مِنْها لِئَلاّ یُخْزى یَوْمَ القیامةِ.»

ای پسر جندب بر هر مسلمانی که ما را می شناسد حق و ثابت است اعمال خویش را در هر روز و شب بر نفس خویش عرضه بدارد و حسابگر نفس خویش باشد . اگر در صحیفه ی اعمال خود حسنه و نیکی دید طلب طیادی آن را نماید و اگر سیءه و بدی دید طلب بخشش نماید تا روز قیامت خوار نگردد.

برای شادی روح پر فتوح سید و سرورم حضرت شیخ اکبر حمد تلاوت نمایید.